چکیده:
امروزه به دلیل تغییرات پیچیده و سریع در ابعاد گوناگون فردی، اجتماعی و فرهنگی؛ دانش آموزان در دوره‌های سنی و تحصیلی مختلف از یک سو، دارای نیازها و مشکلات خاصی هستند و از سوی دیگر با تصمیم‌ها و چالش‌های متفاوت و متعددی مواجه‌اند و مشاوران به عنوان کارشناسانی که در حوزه‌ی خدمات یاورانه تربیت شده‌اند می‌توانند هم به دانش‌آموزان در این امور و هم به همکاران خود (معلمان و مربیان) در تسهیل و بهبود فرآیند آموزشی و پرورشی، کمک نمایند. از این رو، بررسی و بازاندیشی آنچه طرح‌‌ریزی شده و آنچه به انجام رسیده در پویایی و شکوفایی حرفه‌ای در این حوزه تسهیل‌کننده و راه‌گشا خواهد بود.
لذا پژوهش حاضر که از نوع پژوهش‌های مروری است به بررسی روند و سیر تحول نظام راهنمایی و مشاوره در آموزش وپرورش می‌پردازد.گذشت بیش از دو دهه ارائه خدمات مستمر مشاوره‌ای در سطح مدارس، وجود برخی چالش‌ها و تداخل وظایف در سطح مدرسه، بازنگری و تعیین استراتژی‌های نوین در شیوه و نحوه ارائه خدمات مشاوره‌ای را هم در بعد کیفی و هم کمی ضروری می‌سازد.
در بررسی سیر تحول راهنمایی و مشاوره در کشور شش دوره مجزا که هر کدام بیانگر فراز و فرودهای خاصی است قابل درک و اثبات می‌باشد. این دوره‌ها عبارتند از: دوره ایده‌پردازی و برنامه‌ریزی مقدماتی؛ دوره اجرای ناقص برنامه؛ دوره رکود و تعطیلی؛ دوره برنامه‌ریزی زیرساختی، احیا و بازسازی برنامه مشاوره؛ دوره توسعه، رشد و بلوغ کاری و دوره‌ی سکون، فرسایش و جا به‌جایی مشاوران. می‌توان نتیجه گرفت که برنامه راهنمایی و مشاوره علیرغم ضرورت و اثربخشی از ابتدای اجرا تاکنون با چالش‌های متعدد و مختلفی مواجه بوده است. انتظار می‌رفت با توجه به سلامت‌نگری و اثربخشی آن، خیلی زودتر به سامان می‌رسید که این امر نیازمند توجه، حمایت و برنامه‌ریزی علمی هم در تربیت نیروی انسانی و هم در حوزه اجرا می‌باشد.
